ฮอร์โมนกับผู้หญิง เป็นของคู่กัน คำพูดนี้ไม่เกินจริงนะคะ เพราะเมื่อพูดถึงผู้หญิง เชื่อว่าหลายๆ คนจะต้องคิดถึงเรื่องของฮอร์โมนเพศกันเป็นอย่างแรกๆ เนื่องจากฮอร์โมนที่มีส่วนสำคัญในการควบคุมระบบของร่างกายต่างๆ มากมาย ตั้งแต่ระบบสืบพันธุ์ และการเป็นประจำเดือน ไปจนถึงเรื่องของอารมณ์และความรู้สึกค่ะ
- ฮอร์โมนไม่สมดุล คืออะไร ?
ในภาวะปกติ ฮอร์โมนเพศหญิงทั้งสองชนิด คือ เอสโตรเจน (Estrogen) และ โปรเจสเตอโรน (Progesterone) รวมถึงฮอร์โมนเพศชาย (Testosterone) จะมีการหลั่งและถูกควบคุมให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม ส่งผลให้การทำงานของระบบต่างๆ เป็นไปอย่างปกติดีค่ะ
แต่หากมีความผิดปกติบางอย่างเกิดขึ้นกับระบบควบคุมการหลั่งฮอร์โมน ทำให้ฮอร์โมนเพศเหล่านี้มีระดับที่ผิดปกติ ขาดความสมดุล และนำไปสู่การทำงานของระบบร่างกายที่ผิดเพี้ยนไป อาการที่พบบ่อยได้แก่ ประจำเดือนผิดปกติ ซึ่งเป็นได้ทั้งประจำเดือนมาช้า-เร็วผิดปกติ, ภาวะขาดประจำเดือน ไปจนถึงการหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควรค่ะ นอกจากนี้ยังอาจมีปัญหาอื่นๆ เช่น สิวขึ้นเยอะ หน้ามันผิดปกติ ขนตามตัวเยอะ น้ำหนักขึ้นหรือลงผิดปกติ เป็นต้น
- ฮอร์โมนไม่สมดุล รู้ได้อย่างไร และเกิดจากอะไร ?
การวินิจฉัยภาวะฮอร์โมนผิดปกติ หรือฮอร์โมนไม่สมดุล สามารถทำได้ง่ายๆ โดยการเจาะเลือดดูระดับฮอร์โมนค่ะ ทั้งนี้การเลือกชนิดฮอร์โมนที่ควรจะตรวจนั้น ควรพิจารณาตามอาการ และการตรวจร่างกาย/วินิจฉัยโดยแพทย์เฉพาะทาง ซึ่งคนไข้แต่ละท่านอาจพิจารณาเจาะชนิดของฮอร์โมนไม่เหมือนกันค่ะ
ส่วนสาเหตุของฮอร์โมนไม่สมดุลนั้นมีได้หลายประการค่ะ โดยอาจจะแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มหลักๆ ได้แก่
- 1) ภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรัง และถุงน้ำรังไข่หลายใบ Polycystic Ovarian Syndrome(PCOS) ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบได้มากที่สุด
- 2) ต่อมใต้สมองทำงานผิดปกติ พบในคุณผู้หญิงที่น้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ หรือผอมมากๆ, เครียดเรื้อรัง หรืออาจพบได้ในผู้ที่ออกกำลังกายหนักเกินไปค่ะ
- 3) มีเนื้องอก หรือถุงน้ำ ที่ผลิตฮอร์โมนเพศผิดปกติ
หากเราอยากทราบว่าร่างกายมีความผิดปกติของฮอร์โมนหรือไม่นั้น สามารถเข้ารับการตรวจได้ค่ะ ซึ่งทาง Woman Care Clinic มีบริการการตรวจวัดระดับฮอร์โมน พร้อมคำปรึกษาจากแพทย์เฉพาะทางด้านฮอร์โมนและต่อมไร้ท่อทางนรีเวช ช่วยให้คนไข้สามารถเลือกรายการตรวจที่เหมาะสมกับปัญหาของแต่ละท่าน ไปจนถึงการวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสมค่ะ
- ทำความรู้จักกับ PCOS
PCOS ย่อมาจากคำว่า Polycystic ovary syndrome ค่ะ ถ้าแปลตรงตัวจะหมายถึง กลุ่มอาการที่รังไข่มีหลายถุงน้ำ ซึ่งหมายถึงลักษณะของรังไข่ ที่เวลาอัลตราซาวด์แล้วจะมีถุงกลมๆสีดำจำนวนมาก ลักษณะที่กล่าวถึงดังภาพตัวอย่างนี้ค่ะ
โดยถุงน้ำเหล่านี้เกิดขึ้นจาก ภาวะ “ไข่ไม่ตกเรื้อรัง” คือมีฟองไข่ที่ไม่ตกมาเป็นระยะเวลานานหลายๆรอบเดือน และฟองไข่ที่สะสมอยู่นั้นมีน้ำเป็นส่วนประกอบ จึงทำให้รังไข่มีลักษณะดังกล่าวค่ะ ถุงน้ำเล็กๆ เหล่านี้ เป็นต้นตอของปัญหาฮอร์โมนไม่สมดุล ส่งผลให้ฮอร์โมนเพศชายมีระดับที่สูงผิดปกติ ฮอร์โมนเพศหญิงมีระดับลดต่ำลง และกระทบต่อการทำงานของต่อมใต้สมอง และตับอีกด้วยค่ะ
- อาการแบบไหนเข้าข่าย PCOS ?
กลุ่มอาการของโรค PCOS และเกณฑ์ในการวินิจฉัยโรค อาจจะแบ่งออกได้เป็นสามกลุ่มอาการค่ะ ได้แก่
- 1. ปัญหาประจำเดือนผิดปกติ (Irregular bleeding) คนไข้ที่เป็นโรค PCOS จะมีลักษณะประจำเดือนที่ขาดๆ หายๆ ค่ะ อาจจะมาเดือนเว้นเดือน หรือคนไข้บางคนอาจมีปัญหาประจำเดือนขาดหายไปนานๆ เป็นปีก็มีเช่นกันนะคะ โดยอาจจะสังเกตตัวเองง่ายๆ โดยการจดประจำเดือน หากประจำเดือนมาช้า หรือขาดๆ หายๆ (มีรอบเดือนน้อยกว่า 8 รอบเดือนต่อปี) นับว่าเข้าข่ายเป็นโรค PCOS แล้วล่ะค่ะ
- 2. ปัญหาฮอร์โมนเพศชายเกิน (Hyperandrogenism) ในรังไข่ของผู้ป่วยโรค PCOS จะมีการผลิตฮอร์โมนเพศชายออกมามากกว่าปกติ ส่งผลให้เกิด “ภาวะฮอร์โมนเพศชายเกิน หรือ Hyperandrogenism” ทำให้มีอาการแสดงของเพศชายเพิ่มขึ้น อันได้แก่ ปัญหาสิวฮอร์โมน สิวที่เรื้อรังรักษายาก, หน้ามันกว่าปกติ และผมร่วง ผมบาง ค่ะ
- 3. อัลตราซาวด์รังไข่ พบลักษณะที่เข้าได้กับโรค PCOS ข้อนี้เป็นเกณฑ์การวินิจฉัย ซึ่งจะพบได้จากการตรวจอัลตราซาวด์รังไข่ ซึ่งต้องทำโดยแพทย์เฉพาะทางเท่านั้นค่ะ โดยอาจทำเป็นการอัลตราซาวด์ทางหน้าท้อง หรือทางช่องคลอดก็ได้ ขึ้นอยู่กับความสะดวกของคนไข้ค่ะ
- แพ็กเกจตรวจวินิจฉัย PCOS, วางแผนและรักษาโดยแพทย์เฉพาะทางด้านฮอร์โมน
สำหรับสาวๆท่านใด ที่มีอาการเข้าข่ายจะเป็นโรค PCOS อาจจะเคยมีปัญหาเรื่องประจำเดือนผิดปกติ มาก่อน หรือเคยได้รับการวินิจฉัยจากที่อื่นแต่ยังไม่แน่ชัด แนะนำโปรแกรมตรวจของ Woman Care Clinic ที่ออกแบบโดยแพทย์เฉพาะทางด้านฮอร์โมนโดยตรงค่ะ โดยการตรวจประกอบไปด้วย
- การตรวจร่างกาย และปรึกษาแพทย์เฉพาะทางด้านฮอร์โมนและต่อมไร้ท่อทางนรีเวช ซึ่งคุณหมอจะเป็นผู้ประเมิน ตรวจวินิจฉัย รวมไปถึงการวางแผนการรักษาค่ะ
- การอัลตราซาวด์มดลูกและรังไข่ สามารถทำได้ทั้งทางหน้าท้อง และทางช่องคลอด ประเมินทั้งความหนาของโพรงมดลูก และจำนวนฟองไข่ค่ะ
- การตรวจวัดระดับฮอร์โมนที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วยฮอร์โมนต่อมใต้สมอง และฮอร์โมนเพศหญิงและชาย
โดยสาวๆ สามารถเลือกรายการตรวจได้ตามความต้องการ ซึ่งทางคลินิกของเราดูแลรักษาโดยคุณหมอเฉพาะทางด้านต่อมไร้ท่อทางนรีเวชและฮอร์โมน จะช่วยให้คำปรึกษาเลือกการตรวจที่เหมาะสมแก่คนไข้แต่ละเคสได้ค่ะ
- จะเป็นอย่างไรถ้าไม่รักษาโรค PCOS ?
โรค PCOS นับว่าเป็นโรคเรื้อรังทางนรีเวชชนิดหนึ่งที่ส่งผลต่อการทำงานของอวัยวะหลายๆส่วนในร่างกาย การดูแลรักษามักจะเป็นการรักษาระยะยาว ควรได้รับการดูแลโดยแพทย์เฉพาะทางอย่างใกล้ชิด กรณีที่คนไข้ปล่อยไว้ ไม่รักษาโรค PCOS จะเกิดปัญหาทางสุขภาพที่อันตราย ได้แก่
- 1. ปัญหาจากไข่ไม่ตกเรื้อรัง (Chronic anovulation) เกิดจากการที่ไม่มีไข่ฟองไข่ตกออกมาจากรังไข่ตามที่ควรจะเป็น ส่งผลให้เกิดปัญหา ฮอร์โมนผิดปกติ, ประจำเดือนผิดปกติ และมีบุตรยาก
- 2. ปัญหาฮอร์โมนเพศหญิงเอสโตรเจนสูงเพียงอย่างเดียว (Unopposed estrogen) เป็นปัญหาต่อเนื่องจากฮอร์โมนที่ไม่สมดุล และการขาดประจำเดือน ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกไม่มีการหลุดลอก หรือผลัดเซลล์ตามรอบเดือน ส่งผลให้เกิดปัญหาที่ร้ายแรงตามมา นั่นคือการเป็น มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก (Endometrial cancer) ซึ่งอาจจะเกิดในคนไข้ที่อายุน้อยได้เช่นกันนะคะ
- 3. ปัญหาต่อเมตาบอลิซึม เกิดจากการที่ฮอร์โมนเพศชายสูงกว่าปกติเป็นระยะเวลานาน ส่งผลต่อเนื่องทำให้ตับทำงานผิดปกติ เกิดภาวะดื้ออินซูลิน และอาจนำไปสู่ปัญหาโรคเบาหวานชนิดที่สอง และไขมันในเลือดสูงได้ค่ะ
จากข้างต้นจะเห็นเลยนะคะ ว่าโรค PCOS ทำให้เกิดปัญหาต่อร่างกายได้หลายประการ โดยส่งผลต่อร่างกายโดยรวม ไม่ใช่แค่ระบบสืบพันธุ์นะคะ การรักษาโรค PCOS นั้นมีความสำคัญมากค่ะ เพราะถ้าหากรักษาได้เร็ว หายจากโรคเร็ว ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงทั้ง โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก และปัญหามีบุตรยาก ก็จะไม่เกิดขึ้นค่ะ
PCOS ไร้กังวล…ภายใต้การดูแลจากแพทย์เฉพาะทาง
- ดูแลครบวงจร
- ตรวจครบจบในคลินิกเดียว เครื่องมือครบครัน มาตรฐานโรงพยาบาล
- เจาะลึกด้านปรับฮอร์โมน
- ดูแลตรงจุด โดยแพทย์เฉพาะทางด้านต่อมไร้ท่อทางนรีเวช รักษาปัญหาเรื่องฮอร์โมนได้โดยตรง
- วางแผนมีบุตรต่อเนื่อง
- รักษาต่อยอดไปถึงการกระตุ้นไข่ ฉีดน้ำเชื้อ IUI และเด็กหลอดแก้ว (IVF/ICSI)
- FAQ ตอบคำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรค PCOS
Q: PCOS รักษาหายขาดได้ไหม ?
A: หายขาดได้เพียงบางกรณีค่ะ เช่นในรายที่เริ่มเป็นโรคช่วงที่น้ำหนักขึ้น กลุ่มนี้หากลดน้ำหนักได้ตามเป้าหมายและปรับพฤติกรรมร่วมด้วยสามารถหายขาดได้ค่ะ แต่ในรายที่เป็นตั้งแต่อายุน้อย หรือเป็นในกลุ่มน้ำหนักน้อยซึ่งมีผลจากพันธุกรรม จะไม่หายขาดแต่สามารถควบคุมอาการได้ค่ะ
Q: เป็น PCOS มีลูกได้ไหม?
A: มีลูกได้แน่นอน หากมีตัวช่วยจากแพทย์ค่ะ เพราะ PCOS ยังมีฟองไข่ที่ใช้ได้อยู่นะคะ แถมมีจำนวนมากกว่าคนปกติในอายุเท่าๆกันอีกด้วย เพียงแต่ว่าไข่จะคุณภาพด้อยกว่าปกติและไม่ค่อยตกตามรอบ เป็นสาเหตุให้ไม่สามารถตั้งครรภ์โดยวิธีธรรมชาติ100% ได้ค่ะ
Q: ถ้าประจำเดือนไม่สม่ำเสมอ แปลว่าเป็น PCOS หรือยัง?
A: มีความเสี่ยง แต่ไม่เสมอไป เพราะประจำเดือนผิดปกติมีสาเหตุได้หลายอย่าง ทั้งรอยโรคทางนรีเวชอื่นๆ เนื้องอก ซีสต์ เป็นต้น ดังนั้นหากจะตรวจว่าเป็น PCOS หรือไม่ แนะนำปรึกษาแพทย์เพื่ออัลตราซาวด์ยืนยันจะแม่นยำที่สุดค่ะ
Q: รักษา PCOS เมื่อไรถึงหยุดยาได้ ?
A: เมื่อพร้อมมีบุตร หรือลดน้ำหนักปรับพฤติกรรมได้ตามเป้าค่ะ ทั้งนี้ก่อนที่จะหยุดยา ควรตรวจประเมินโดยแพทย์ ตรวจอัลตราซาวด์และประเมินค่าฮอร์โมนตามความเหมาะสมของแต่ละเคส ไม่ควรหยุดยาด้วยตนเองนะคะ
Q: ตรวจพบเป็น PCOS แต่ไม่มีอาการ ไม่ทานยาได้ไหม ?
A: ไม่ควรอย่างยิ่ง เพราะ PCOS คือ ภัยเงียบที่ก่อตัวเป็นโรคร้ายแรงได้โดยที่เราไม่รู้ตัวค่ะ โดยเฉพาะโรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก ที่กว่าจะแสดงอาการออกมาเมื่อกลายเป็นมะเร็งร้ายแรงไปแล้วค่ะ
ดูแล รักษาปัญหา PCOS อย่างตรงจุดกับ Woman Care
จากสถิติในปัจจุบันพบว่า PCOS เป็นปัญหาที่พบได้มากขึ้น เชื่อว่าอาจเกิดจากวิถีชีวิตคนเมืองที่เปลี่ยนไป ภาวะน้ำหนักเกินที่เพิ่มมากขึ้น ไปจนถึงมลภาวะต่างๆค่ะ การตรวจวินิจฉัย PCOS ให้ได้ตั้งแต่เนิ่นๆ การวางแผนการรักษาที่ดี ทั้งระยะสั้นและระยะยาว โดยความร่วมมือกันทั้งฝ่ายแพทย์ และตัวคนไข้เอง คือแนวทางสำคัญที่ทางเราให้ความสำคัญกับคนไข้ที่คลินิกทุกท่านค่ะ
การปรับสมดุลภายในร่างกาย รวมถึงการรักษาโรคอย่างตรงจุดและยั่งยืนเพื่อสุขภาพที่ดีของทุกท่าน เป็นหัวใจของการรักษาของคลินิกค่ะ โดย Woman Care Clinic ของเรา ดูแลโดยคุณหมอเฉพาะทางด้านฮอร์โมนผู้มากประสบการณ์ สามารถดูแลเรื่องปัญหาด้านต่อมไรท่อ รวมถึงต่อเนื่องไปยังภาวะมีบุตรยากที่อาจจะเกิดตามมาในคนไข้บางรายได้ค่ะ หากท่านใดสงสัยว่าตัวเองเข้าข่ายที่จะเป็น PCOS หรือมีความผิดปกติทางด้านฮอร์โมน อย่าลังเลที่จะรีบเข้ารับการตรวจนะคะ ติดต่อสอบถามได้ที่ เบอร์ 096-692-5044 หรือ line : @womancareclinic (มี@) ได้เลยนะคะ