ไข่ไม่ตกเรื้อรังจาก PCOS แก้ไขได้! เคล็ดลับเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์
โดย นพ. ศุภณัฐ บุรินทร์กุล (หมอเอิร์ท)
พญ. ฐานิสา กิจจรัส (หมอแนน)
การมีลูกไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับผู้หญิงทุกคน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้หญิงที่มีภาวะ PCOS (Polycystic Ovary Syndrome) หรือกลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบ ซึ่งถือได้ว่าเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิด “ภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรัง” ซึ่งพบได้บ่อยในปัจจุบัน และส่งผลลบต่อโอกาสในการตั้งครรภ์เป็นอย่างมากค่ะ
อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันมีหลายแนวทางที่สามารถช่วยเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์สำหรับผู้หญิงที่มีภาวะ PCOS ได้ ในบทความนี้ คุณหมอด้านมีบุตรยาก ประจำ Woman Care Clinic จะพาคุณสาวๆทุกคนที่กำลังเตรียมวางแผนจะมีลูก ไปรู้จักกับสาเหตุและวิธีการรับมือกับภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรังจาก PCOS พร้อมเคล็ดลับที่จะเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ที่หลายคนอาจไม่เคยรู้มาก่อนมาฝากกันนะคะ
- ภาวะ PCOS ทำให้ไข่ไม่ตกจริงหรือ ?
ภาวะ PCOS หรือกลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบ เกิดจากภาวะที่ร่างกายของผู้หญิงมีการตอบสนองต่อฮอร์โมนที่ผิดปกติไป ส่งผลให้เซลล์ไข่ไม่เจริญเติบโตแบบที่ควรจะเป็น ทำให้ไข่ตกผิดปกติหรือหยุดการตกไข่ไปเลยค่ะ จากสาเหตุดังกล่าว ร่างกายจึงมีระดับฮอร์โมนเพศชาย(แอนโดรเจน) ที่สูงกว่าปกติ ทำให้มีอาการได้แก่ ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ หรือขาดหายไปเป็นระยะเวลานาน มีอาการแสดงของฮอร์โมนเพศชายเกิน ได้แก่ มีสิวเรื้อรัง หน้ามัน หรืออาจจะมีขนมากกว่าปกติ
และแน่นอนว่าผลกระทบจาก PCOS ที่พบได้บ่อยมากที่สุด ก็คือ ภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรัง (Chronic Anovulation) ซึ่งเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้โอกาสในการตั้งครรภ์เป็นไปได้ยากมากขึ้นค่ะ
- เข้าใจปัญหา PCOS กับภาวะไข่ไม่ตก
ภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรัง เป็นหนึ่งในอาการหลักที่เกิดขึ้นกับผู้หญิงที่มีภาวะ PCOS และส่งผลต่อโอกาสการตั้งครรภ์โดยตรงค่ะ เพราะหากไข่ไม่ตกก็ไม่สามารถเกิดการปฏิสนธิได้ แม้จะมีเพศสัมพันธ์ในช่วงเวลาที่คิดว่าเป็นวันไข่ตกก็ตามค่ะ
ทำไมภาวะ PCOS ถึงทำให้ไข่ไม่ตกได้ ?
- สาเหตุเกิดจากรังไข่ไม่สามารถผลิตไข่ได้อย่างสมบูรณ์ หรือไม่สามารถปล่อยไข่ได้ตามปกติ
- ระดับฮอร์โมน LH (Luteinizing Hormone) และ FSH (Follicle-Stimulating Hormone) ซึ่งมีหน้าที่กระตุ้นการตกไข่และการเจริญเติบโตของไข่ อาจเกิดความไม่สมดุล ทำให้ไข่เจริญเติบโตไม่เต็มที่จนไม่สามารถตกไข่ได้
- มีภาวะดื้ออินซูลิน ซึ่งกระทบต่อระบบฮอร์โมนและการเผาผลาญของร่างกาย
- มีถุงน้ำเล็ก ๆ จำนวนมากในรังไข่ ซึ่งแท้จริงแล้วเป็น ฟองไข่ที่กำลังเจริญ แต่เจริญไม่เต็มที่ จึงไม่มีไข่ที่สามารถตกไข่ได้จริง
โดยผู้หญิงที่มีภาวะ PCOS มักจะประสบปัญหากับอาการเหล่านี้มาเป็นระยะเวลานาน บางรายอาจไม่รู้ตัวเลยว่าตนเองมีภาวะนี้อยู่ จนกระทั่งเริ่มวางแผนมีลูกแล้วและไม่สามารถตั้งครรภ์ได้ตามธรรมชาติค่ะ
- สัญญาณที่บอกว่า “ไข่ไม่ตก” เรื้อรัง
แม้ไม่สามารถยืนยันภาวะไข่ไม่ตกได้ด้วยตนเองอย่างแน่ชัด แต่สามารถสังเกตความผิดปกติบางอย่างในร่างกายได้ ซึ่งหากคุณผู้หญิงมีอาการเหล่านี้ แนะนำให้เข้ารับการตรวจสุขภาพโดยแพทย์เฉพาะทางอย่างละเอียดค่ะ
- ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ หรือขาดหายไปหลายเดือน
- น้ำหนักขึ้นง่าย หรือมีภาวะอ้วนลงพุง
- มีสิวขึ้น บริเวณใบหน้า หน้าอก หรือหลังมากกว่าปกติ
- มีขนขึ้นมากกว่าปกติ บริเวณคาง หน้าอก หรือหลังมือ
- ผิวหนังคล้ำกว่าปกติ บริเวณคอ รักแร้ หรือข้อพับ
- ไม่สามารถตั้งครรภ์ได้โดยตามธรรมชาติ ในช่วง 6 - 12 เดือน
หากผู้หญิงคนไหนที่มีอาการตามที่กล่าวมานี้ ควรเข้ารับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่โรงพยาบาล หรือคลินิกฝากท้อง ที่มีประสบการณ์และเครื่องมือที่เพียบพร้อมนะคะ จะช่วยให้ทราบสาเหตุที่แน่ชัดมากยิ่งขึ้นว่าปัจจัยที่ทำให้ตั้งครรภ์ยากมาจาก PCOS หรือภาวะอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องค่ะ
- แนวทางการแก้ไขและเพิ่มโอกาสการตกไข่
1. ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต
- การควบคุมน้ำหนัก เพราะน้ำหนักตัวที่มากเกินไปมีผลโดยตรงต่อระดับอินซูลินและฮอร์โมนในร่างกายค่ะ ถึงจะลดได้เพียง 5 - 10% ของน้ำหนักปัจจุบัน แต่เพียงเท่านี้ก็สามารถช่วยให้ร่างกายเริ่มกลับเข้าสู่ภาวะสมดุล ช่วยให้ประจำเดือนมาอย่างสม่ำเสมอ และมีโอกาสที่ไข่จะกลับมาตกได้ตามธรรมชาตินะคะ
- ควบคุมอาหาร โดยหลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูง อาหารแปรรูป หรือคาร์โบไฮเดรตเชิงเดี่ยวที่ดูดซึมเร็ว และควรเลือกรับประทานอาหารที่มีค่า GI ต่ำ เช่น ข้าวกล้อง ผัก และโปรตีนที่ไม่มีไขมัน เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ ซึ่งจะช่วยลดภาวะดื้ออินซูลินที่เป็นสาเหตุการเกิด PCOS ได้
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ไม่ว่าจะเป็นการเดินเร็ว วิ่ง โยคะ หรือว่ายน้ำอย่างน้อยวันละ 30 นาที ก็จะช่วยปรับสมดุลฮอร์โมนในร่างกายให้กลับมาทำงานได้ปกติและเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ตามธรรมชาติได้มากขึ้นค่ะ
2. การใช้ยาเพื่อกระตุ้นการตกไข่
- การใช้ฮอร์โมนควบคุมรอบเดือน เช่น ยาปรับฮอร์โมน, ยาคุมกำเนิด เป็นต้น เพื่อปรับสมดุลฮอร์โมนก่อนเข้าสู่กระบวนการกระตุ้นไข่ ทั้งนี้ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญอย่างใกล้ชิด การปรับฮอร์โมนให้ดี จะช่วยให้รังไข่ถูกกระตุ้นได้ง่ายขึ้น และเพิ่มโอกาสของการตกไข่ทั้งโดยธรรมชาติ และโดยใช้ยากระตุ้นไข่ค่ะ
- ยากระตุ้นไข่ เช่น Clomiphene citrate หรือ Letrozole เป็นทางเลือกยารับประทานที่คุณหมอมักใช้เพื่อช่วยให้รังไข่สามารถสร้างฟองไข่ กระตุ้นการเจริญของฟองไข่ และส่งผลให้ไข่ตกตรงตามรอบที่ควรจะเป็นค่ะ
3. การรักษาด้วยเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ (ART)
- การทำ IUI (Intrauterine Insemination) หรือการฉีดน้ำเชื้อเข้าสู่โพรงมดลูกในช่วงเวลาที่ไข่ตก จะช่วยคัดเลือดสเปิร์มตัวที่แข็งแรง เพิ่มโอกาสให้สเปิร์มสามารถปฏิสนธิกับไข่ได้ตรงจุดมากขึ้นนั่นเองค่ะ
- การทำ IVF (In-Vitro Fertilization) หรือที่รู้จักกันว่า “เด็กหลอดแก้ว” ซึ่งเป็นแนวทางการรักษาที่มีอัตราความสำเร็จค่อนข้างสูง เช่ โดยแพทย์จะทำการกระตุ้นรังไข่ให้ผลิตไข่หลายใบ ก่อนเก็บออกมาปฏิสนธินอกร่างกาย แล้วจึงนำตัวอ่อนที่แข็งแรงกลับเข้าสู่โพรงมดลูก เพื่อให้ตั้งครรภ์ได้อย่างปลอดภัย เหมาะสำหรับผู้หญิงที่ไม่สามารถตกไข่ได้เองตามธรรมชาติค่ะ
- เคล็ดลับการเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ในผู้หญิงที่มีภาวะ PCOS
1. จัดการความเครียดเพื่อลดฮอร์โมนคอร์ติซอล
รู้ไหมคะว่าความเครียดทำให้ฮอร์โมนคอร์ติซอลเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งอาจรบกวนสมดุลฮอร์โมนเพศและส่งผลให้ไข่ไม่ตกได้ การหากิจกรรมผ่อนคลาย เช่น นั่งสมาธิ อ่านหนังสือ หรือเดินเล่น จะช่วยลดความเครียดและฟื้นฟูสมดุลฮอร์โมนได้ค่ะ
2. พักผ่อนให้เพียงพอ
การนอนหลับมีส่วนสำคัญต่อการปรับสมดุลฮอร์โมน ควรนอนอย่างน้อยวันละ 7 – 8 ชั่วโมง เพราะร่างกายจะฟื้นฟูระบบฮอร์โมนตามธรรมชาติขณะเราหลับ หากพักผ่อนไม่เพียงพออาจกระทบต่อการควบคุมอินซูลินและทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุลได้ค่ะ
3. หมั่นตรวจสุขภาพภายในเป็นประจำทุกปี
การตรวจภายในเป็นประจำทุกปีจะช่วยประเมินภาวะเจริญพันธุ์ วิเคราะห์ความเสี่ยง และได้รับคำแนะนำที่เหมาะสมจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญตามสุขภาพของแต่ละคนค่ะ นอกจากนี้การตรวจอัลตราซาวด์ทางนรีเวช ยังมีส่วนในการช่วยประเมินภาวะการตกไข่ ณ ปัจจุบัน และประเมินจำนวนฟองไข่ได้ด้วยนะคะ
4. รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อภาวะ PCOS
ผู้หญิงที่มี PCOS ควรเลือกรับประทานอาหารที่ดีต่อระบบฮอร์โมนและการเผาผลาญ เช่น โปรตีนคุณภาพจากปลา เต้าหู้ หรือไข่ รวมถึงไขมันดีจากถั่วและน้ำมันมะกอก ซึ่งอาหารที่เหมาะสมจะช่วยควบคุมระดับอินซูลินและสนับสนุนการทำงานของระบบสืบพันธุ์ได้ค่ะ
5. ใช้แอปพลิเคชันช่วยติดตามรอบเดือน
แอปพลิเคชัน ในปัจจุบันมีมากมายและหลากหลายค่ะ แนะนำเป็นแอปพลิเคชันที่มีระบบจดบันทึกประจำเดือนว่ามาปกติและสม่ำเสมอหรือไม่ โดยการจดบันทึกผ่านแอปพลิเคชันจะช่วยให้ประเมินอาการเบื้องต้นด้วยตัวเองได้ และยังเป็นข้อมูลสำคัญที่ช่วยให้แพทย์วางแผนการรักษาได้แม่นยำขึ้นค่ะ
สรุป
ภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรังจาก PCOS ไม่ได้หมายความว่าความหวังในการมีลูกจะหมดไปนะคะ หากได้รับการรักษาอย่างถูกวิธีและปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตอย่างเหมาะสม ก็จะช่วยเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ของผู้หญิงที่มีภาวะ PCOS ได้อย่างมากเลยค่ะ
หากคุณผู้หญิงท่านใดที่กำลังเผชิญกับปัญหามีบุตรยากแล้วรู้สึกกังวล หรือไม่รู้จะเริ่มต้นจากตรงไหน ทาง Woman Care Clinic ขอเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่พร้อมให้คำปรึกษา โดยคุณหมอเฉพาะทางด้านฮอร์โมนและภาวะมีบุตรยากที่มากประสบการณ์ เราเข้าใจดีว่าผู้หญิงแต่ละคนมีความแตกต่าง การดูแลจึงต้องเป็นรายบุคคลอย่างตรงจุดและใส่ใจในทุกขั้นตอนค่ะ ติดต่อสอบถามได้ที่ เบอร์ 096-692-5044 หรือ line : @womancareclinic (มี@) ได้เลยนะคะ
